Til upplýsingar vegna frétta af niðurfellingu máls embættis sérstaks saksóknara gegn Samherja
Seðlabanki Íslands var upplýstur síðdegis á föstudag um ákvörðun embættis sérstaks saksóknara um að fella niður mál, sem Seðlabanki Íslands kærði til embættisins í september 2013, vegna gruns um brot í starfsemi Samherja hf. og tengdra félaga gegn lögum og reglum um gjaldeyrismál. Í ljósi umfjöllunar um málið telur Seðlabankinn rétt að koma á framfæri frekari skýringum.
Kæra Seðlabanka Íslands byggði á þeirri skyldu bankans samkvæmt gjaldeyrislögum að kæra til sérstaks saksóknara grun um meiriháttar brot á þeim lögum. Í upphafi beindist kæran að Samherja hf. og tengdum félögum. Við athugun embættis sérstaks saksóknara á þeirri kæru kom hins vegar í ljós að mistök voru gerð þegar fjármagnshöft voru sett í nóvember 2008 þannig að ekki var hægt að kæra lögaðila vegna brota á lögunum. Seðlabankinn kærði því málið að nýju, þar sem sakarefni voru eftir því sem mögulegt var heimfærð á einstaka fyrirsvarsmenn umræddra félaga. Í niðurstöðu sinni sem kynnt var bankanum sl. föstudag gerir embætti sérstaks saksóknara ekki athugasemd við að kærð háttsemi geti talist brotleg við lög. Hins vegar er erfitt að mati embættisins að heimfæra sakarefnin með óyggjandi hætti upp á einstaka fyrirsvarsmenn. Þá er að mati embættisins ekki hægt að sakfella vegna meintra brota sem urðu á tímabilinu 15. desember 2008 til 31. október 2009 sakir þess að samþykki viðskiptaráðherra við útgáfu reglna nr. 1130/2008 um gjaldeyrismál sem settar voru í desember 2008 var ekki tryggt með viðunandi hætti. Taldi embættið því ekki líklegt að saksókn myndi leiða til sakfellingar stjórnenda félaganna og því rétt að endursenda málið til Seðlabanka Íslands til meðferðar og ákvörðunar um hvort ætluð brot í málinu gefi tilefni til beitingu stjórnsýsluviðurlaga.
Sá ágalli sem varð við lagasetningu, þegar fjármagnshöft voru sett hér á landi í nóvember 2008, og varðar refsiábyrgð lögaðila, stendur ekki í vegi fyrir því að Seðlabanki Íslands beiti lögaðila stjórnvaldssektum. Þó hafa annmarkar sem urðu við útgáfu reglna nr. 1130/2008 um gjaldeyrismál frá desember 2008 áhrif á ákvarðanir sem Seðlabanki Íslands tekur vegna ætlaðra brota í tíð reglnanna. Ljóst er að þessir ágallar sem urðu í tengslum við breytingar á lögum um gjaldeyrismál í nóvember árið 2008 og komið hafa í ljós eftir að málið var kært í upphafi hafa haft áhrif á málið.
Seðlabanki Íslands mun í framhaldinu fara yfir niðurstöðu embættis sérstaks saksóknara áður en ákvörðun verður tekin um framhaldið. Eftir sem áður mun Seðlabanki Íslands sem endranær framfylgja lögum um gjaldeyrismál af staðfestu, samviskusemi og sanngirni, eins og lagaskylda hans býður.